Ο Τζιάνι Ροντάρι μας εμπνέει για πολλούς λόγους. Το εργαστήρι stheta αγαπάει τα παραμύθια ολόψυχα! Όταν δε τα γράφουν παιδιά, μικρά ή μεγάλα, είναι για μας συγκλονιστικό να παρακολουθούμε την σκέψη τους, την φαντασία τους, σε μια διαδρομή που πάντα μας ξαφνιάζει. Βλέπουμε την ικανότητά τους να δημιουργούν εικόνες, ήρωες, περιπέτειες! Ακόμη είναι πολύ σημαντικό για μας, να παρατηρούμε τις δυσκολίες για ταξίδια στην φαντασία όσο η ηλικία αυξάνεται, μα και την ευκολία με την οποία, με ένα κίνητρο απλό, όπως το χαμόγελο, την παρέα, την συντροφικότητα, τα μεγαλύτερα παιδιά, εκδηλώνουν την διάθεσή τους για παιχνίδι.
Με τη μαγική τράπουλα των παραμυθιών, μια από τις δεκάδες ιδέες του Ροντάρι για παιχνίδι με την φαντασία, ταξιδέψαμε κι εμείς πριν λίγες μέρες, για μερικές ώρες στον κόσμο των σύγχρονων εφήβων, μετά από πρόσκληση που δεχτήκαμε από το τμήμα της βιβλιοθήκης της Αμερικάνικης Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης. Τα παιδιά, όλα τα παιδιά σε ένα σχολικό περιβάλλον, ξαφνιάζονται όταν καλούνται απλά να παίξουν! Όταν γνωριστήκαμε, δειλά δειλά, ξεκίνησε να ξετυλίγεται το κουβάρι της φαντασίας μας το οποίο και παρακολουθούσαμε να σκοντάφτει συχνά πυκνά στις πραγματικότητές μας, τις προκάτ εικόνες που μας κατακλύζουν από τις οθόνες, την ζωή που είναι τόσο πανδύσκολο να ξεχάσεις καθώς μεγαλώνεις…
Θυμηθήκαμε τα λόγια του Ροντάρι: «Γεγονός είναι ότι στο σχολείο διαβάζουν τα κείμενα για να τα κρίνουν και να τα ταξινομήσουν και όχι για να τα καταλάβουν. Το κοσκίνισμα της “ορθότητας” συγκρατεί και αξιοποιεί τα χαλίκια, αφήνοντας το χρυσό να περάσει…». Και έτσι, εμείς προσπαθήσαμε να κοσκινίσαμε τις λέξεις των παιδιών για να βρούμε τον… χρυσό.
Στα παραμύθια που γράψανε οι τρεις ομάδες παιδιών, χρυσός δεν ήταν τα κείμενα αυτά καθ’ εαυτά. Ήταν ό,τι συνέβη κατά την διάρκεια του παιχνιδιού της συγγραφής τους. Τα χαμόγελα των παιδιών που συχνά πυκνά γινόταν γέλια. Τα βλέμματα τους μεταξύ τους. Ο σεβασμός που κατακτήθηκε στο να αφήνουμε τους φίλους μας να σκέπτονται και να περιμένουμε να ακούσουν τι έχουν να πουν, τι φαντάστηκαν! Αυτές οι πολύτιμες μικρές σιωπές, ακόμη και από τους πιο σαματατζίδες κατά την διάρκεια του παιχνιδιού για να ακουστεί το παιδί που είχε χαμηλή φωνή. Μα κυρίως η προσπάθεια, πετυχημένη ή μη, να γυμνάσουμε την φαντασία μας.
Λίγα λόγια για την μαγική τράπουλα των παραμυθιών!
Η μαγική τράπουλα βασίζεται στις λεγόμενες «λειτουργίες» των παραμυθιών. Οι λειτουργίες αυτές, 31 στον αριθμό, σύμφωνα με έναν από τους σημαντικότερους μελετητές του παραμυθιού, τον Ρώσο Βλαντιμίρ Προπ, υπάρχουν, πάνω- κάτω, σε όλα τα παραμύθια. Ο Τζιάνι Ροντάρι τις περιόρισε σε 21 και πρότεινε τη δημιουργία μιας τράπουλας. Ο Ροντάρι λέει πως οι «λειτουργίες» είναι για το παραμύθι ότι οι νότες για τη μουσική. Όπως με τις 12 νότες μπορείς να φτιάξεις αναρίθμητες μελωδίες, έτσι και με τις «λειτουργίες» μπορείς να φτιάξεις αναρίθμητα παραμύθια…
Γιατί όμως να χρησιµοποιήσουµε ειδικά αυτή την τράπουλα κι όχι άλλες «τράπουλες» της φαντασίας, ή ένα σύνολο εικόνων που διαλέξαμε στην τύχη, ή μια σειρά από λέξεις του λεξικού; «Μου φαίνεται πως είναι φανερό», απαντά ο Ροντάρι. «Κάθε χαρτί της τράπουλας δεν αντιπροσωπεύει µόνο τον εαυτό του, αλλά μια πλήρη «τομή» του κόσµου των παραµυθιών, ένα φτεροκόπηµα φανταστικών απόηχων, για παιδιά που έχουν κάπως εξοικειωθεί µε τα παραµύθια, τη γλώσσα τους, τα θέµατά τους… Οι «λειτουργίες» των παραµυθιών, κατά κάποιο τρόπο, βοηθούν το παιδί να γνωρίσει τον εαυτό του. Και είναι στη διάθεσή µας, έτοιµες, εγκυρότατες, εύκολες στη χρήση: θα µου φαινόταν άσκοπη σπατάλη να τις απορρίψουµε…»
Αυτή η τράπουλα προσαρμόστηκε από τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Κώστα Στοφόρο και εικονογραφήθηκε από τη ζωγράφο Στεφανία Βελδεμίρη.
Πιστεύουμε πως κάθε προσπάθεια για να μιλήσουν, επικοινωνήσουν, παίξουν, δημιουργήσουν τα παιδιά είναι ένας μικρός θησαυρός. Τα παραμύθια των παιδιών εμπεριέχουν τις πιο μεγάλες τους αλήθειες. Ας τα φτιάχνουμε λοιπόν συχνά! Ας τα διαβάζουμε με αγάπη και ας αφουγκραζόμαστε τις αγωνίες μα και τα όνειρά τους!
Και κλείνοντας τα μάτια, ας ταξιδέψουμε με την αγαπημένη φράση του Ροντάρι: «Τον κόσμο μπορείς να τον κοιτάξεις από το ύψος ενός ανθρώπου αλλά και από εκείνο ενός σύννεφου. Στην πραγματικότητα, μπορείς να μπεις από την κεντρική πόρτα ή να χωθείς -είναι πιο διασκεδαστικό- από ένα παραθυράκι.»